In de jaren dat ik vanuit Amsterdam Noord naar mijn Middelbare school op de Keizersgracht fietste, maakte ik voor de overtocht over het IJ gebruik van de pont die me naar de achterkant van het Centraal Station bracht. Daar passeerde ik altijd een bijzonder houten huisje: het NACOhuisje, een voormalig kantoorgebouwtje uit 1919 in Amsterdamse Schoolstijl met duidelijk Oosterse details. Door die details wordt het pandje ook wel 'Minangkabause Huis' genoemd. Architect Guillaume La Croix (1887 - 1923) liet zich, zoals zijn tijdgenoten die ontwierpen in Amsterdamse Schoolstijl, inspireren door bouwstijlen uit verre landen. In 'Nederlands-Indië' had men kennis gemaakt met de Minangkabauers, een etnische groep op Sumatra, die hun traditionele huizen op palen voorzagen van een dergelijke punt. Deze punt symboliseert de opkrullende hoorns van de waterbuffel (karbouw). De 'buffelhoorns' die in een verticale rij op de hoeken van het huisje zijn aangebracht zijn terug te vinden in huizen op Sulawesi; de status van de familie wordt uitgedrukt in het aantal buffelhoorns. Meer informatie hierover is te vinden op de site van Stadsherstel.
Je zou denken dat een puber daar geen oog voor zou hebben maar het houten bouwseltje heeft me altijd geboeid. Vanwege het markante puntdak en het feit dat het op hoge poten stond maakte het een opvallend gebouw. Gek genoeg heb ik me nooit afgevraagd wat de oorsprong was van deze vreemde eend aan het IJ.
Foto: Stadsarchief Amsterdam
Tussen eind 19e eeuw en de jaren '50 van de 20e eeuw vertrokken vanaf de achterkant van het Centraal zogenaamde beurtvaartdiensten; vervoer volgens een vast traject en op geregelde tijden voor passagiers en goederen over het water. Reederij Koppen verkocht, net als vele andere maatschappijen, in die tijd kaartjes in dit kantoortje aan de aanlegsteiger. De naam NACO, is afkomstig van de Noordhollandsche Auto Car Onderneming die na 1963 de dienst van Reederij Koppe overneemt om toeristen over het water te laten genieten van de stad.
Afgelopen maandag werd het NACO huisje na 17 jaar over het water vanuit Zaandam terug naar Amsterdam vervoerd. Door de uitbreiding van het Centraal Station had het rijksmonumentje in 2004 moeten wijken voor een nieuw busstation en was het naar de Achtersluispolder gevaren. Het werd vijf jaar geleden nog gerestaureerd maar een retourtje Amsterdam bleek maar lastig te realiseren. Dankzij een crowdfunding en gulle donateurs lukte het uiteindelijk toch en een selecte groep mocht in de 'Moby Queen' meevaren om de tocht te volgen. En ik was een van de gelukkigen!
Het NACO huisje werd, vanwege het rustige weer, in de kraan over het water naar zijn nieuwe plek achter het Centraal Station vervoerd.
In de media werd heel veel aandacht aan deze bijzondere reis gegeven en in mijn boek over bijzondere restauraties mocht dit icoon natuurlijk ook niet ontbreken! Gelukkig kon ik vanaf de boot een aantal mooie foto's maken van het huisje in de kraan hangend op het IJ. En ik werd o.a. nog getrakteerd op een lekkere warme bak soep en een 'NACO-pouce' door Stadsherstel.
Een toepasselijke Tompouce op het dek...
Is het huisje nu kant en klaar? Nou nee.. Aan de fundering moet nog het een en ander gebeuren. En het dak, nu nog ongedekt, krijgt oranje daktegels, zoals in het oorspronkelijke ontwerp. Bij de restauratie in Zaandam zijn enkele oude van deze tegels op zolder gevonden en straks zal het dak gedekt worden met een partij tweedehands van deze tegels. Gelukkig mag ik daar ook weer met mijn camera langskomen tegen die tijd!
Het NACO huisje kon niet meer op zijn oude plek teruggezet worden en heeft een nieuwe plek achter het Centraal gekregen. Als je aan de Oostkant onder het viaduct doorloopt naar het IJ zie je hem meteen staan. Met de nieuwe huurders (Scheepvaartmuseum, de Plantage en Stromma) straks zal hij ook een nieuwe bestemming krijgen: Het plan is dat het als opstappunt zal gaan dienen voor de museumboot die naar een aantal hoogtepunten van de Plantagebuurt en het Oosterdok zal varen: De Hermitage, Artis en de Hortus.
#Amsterdam#erfgoed#naco#restauratie#erfgoedfotograaf#monument#monumentenfotograaf
Comentários