Het gemaal de Tuut en de ketel waar ik in moest kruipen om foto's te maken. (zie onder)
Voor mijn boek kom ik op bijzondere plaatsen en zie ik de interessantste restauratiewerkzaamheden. Deze week waren dat onder andere houtrestauratie in het Tylershuis en een koperen ruimte in een monumentaal pand op de Oranjekazerne bij Arnhem maar mijn bezoek aan het stoomgemaal de Tuut in Appeltern was wel heel speciaal!
De Tuut
Dit poldergemaal was de laatste van de vierendertig stoomgemalen die in het rivierengebied van Gelderland werden gebouwd (1918). De gemalen moesten zorgen voor afwatering van regen- en kwelwater naar de Maas. De Tuut is het enige gemaal dat de tand des tijds heeft doorstaan, al was het in slechte staat toen het door Monumentenstichting Beat en Borgh werd aangekocht om te worden gerestaureerd en bewaard voor het nageslacht.
De klinker hamert met een pneumatische hamer op de klinknagel die vanuit de ketel door het gat van de vervangen klinknagel wordt gestoken.
Krap gat
Wat mijn bezoek zo interessant maakte, is dat een klinker (met behulp van een aantal vrijwilligers) een aantal klinknagels in de wanden van de drie stoomketels moest vervangen. Mij werd lachend gevraagd of ik ook in de ketel wat foto's wilde maken. Daarvoor moest ik me wel door een ovale opening in de grond laten zakken. Deze was zo krap dat je je armen niet naast je lichaam kon houden als je niet vast wilde komen te zitten (het gat dat op de foto hieronder te zien is). Ik was wel benieuwd hoe het er binnen uitzag dus met mijn armen boven mijn hoofd wurmde ik me door de nauwe opening.
De klinknagels werden verhit, door de smalle doorgang aangegeven en zo van de ene naar de andere kant van de ketel getransporteerd waar ze op hun plek werden gezet.
Gloeiende nagels
In het donker waren vier mannen aan het wachten tot de volgende klinknagel werd aangegeven. De gloeiendhete 'nagels' lichtten de krappe ruimte op als een felle lamp waardoor het even iets minder lastig was scherp te stellen. In een vloeiende beweging werden ze met tangen doorgegeven en uiteindelijk door het gat van de oude, weggeboorde klinknagel in de wand van de ketel gestoken. Hierna werd de klinker aan de buitenkant met een pneumatische hamer een kop op de nagel gehamerd.
Alles moest vrij snel gaan anders zouden de klinknagels weer afkoelen en dat was niet bevorderlijk voor het klinken zelf. Wat een teamwork! Ik kon met mijn camera in de aanslag nauwelijks bijhouden hoe het transport van de gloeiende klinknagels in zijn werk ging maar een paar mooie platen heb ik wel kunnen schieten!
Geboortekanaal
Toen ik uiteindelijk weer naar boven wist te komen als door een geboortekanaal, werd ik door Henk Bessels nog even op de foto gezet! Het was namelijk nog niet voorgekomen dat een fotograaf zo gek was om in de ketel te gaan fotograferen. Ik geloof dat de heren van de Tuut mijn dapperheid wel konden waarderen. Het was in elk geval lang niet zo eng als bovenop de molen de Gooyer klimmen! (zie mijn blog 'hoogtevrees op hoogte' daarover)
Foto's Henk Bessels
Comments