Detail tegellambrisering in het voormalig herenhuis in Westerlee (Groningen)
Nieuwe Kunst, Art Nouveau, Liberty- of Modern Style, Style Floreale, Hortastijl, Jugendstil. Het zijn allemaal namen voor dezelfde kunststroming die voortkwam uit de arts-and-craftsbeweging en tussen ca.1890 en 1910 in heel Europa populair was. In Nederland sprak men naast 'Nieuwe kunst' ook wel van 'Spaghettistijl' of 'Slaolie stijl', verwijzend naar het werk van kunstenaar Jan Toorop (1858-1928) voor de Delftse slaolie fabriek, waarin vrouwelijke figuren waren afgebeeld tussen vele golvende, dunne lijnen.
Of er een typisch Groningse term voor is heb ik niet kunnen achterhalen maar toen ik voor het Veenkoloniaal Museum op stap ging om foto's te maken voor hun nieuwe tentoonstelling, kwam ik wel prachtige details in 'Jugendstil' tegen met een Oost-Gronings tintje...
Bloei in Groningen
In Groningen vond in 1903 een tentoonstelling voor Nederlandse Kunst en Nijverheid plaats. Dit vormde het startschot van een groeiende populariteit van Jugendstil in de noordelijke provincies. Nieuwe gebouwen in stad en 'Ommeland' werden gedecoreerd in deze voor die tijd moderne stijl, maar wel - net als in de rest van ons land - met minder uitbundigheid dan in Europese steden als Parijs, Riga en Praag.
Noordelijke architecten haalden hun inspiratie vooral uit beeldboeken en beroemde collega's terwijl catalogi het voor ambachtslieden mogelijk maakten Boekomslag van Jan Toorop uit 1897
interieurs van hun vermogende clientèle (bron: Wikipedia)
aan te kleden in dezelfde stijl.
Meubels en gebruiksvoorwerpen in Jugendstil completeerden het gebouw
"Schiere" Groningse details
Zowel in de stad als in kleine dorpen van Groningen zijn nog mooie voorbeelden van Jugendstil te vinden zoals in een voormalige herenboerderij in Westerlee, waar ik werd getrakteerd op prachtige tegelplinten (zie detail op foto boven), gedecoreerde plafonds, deuren en tegelvloeren.
Daarnaast vertoonden verschillende panden die ik in Oost-Groningen bezocht niet alleen decoraties met de typerende sierlijke Jugendstillijnen en bloemmotieven maar ook met elementen in een wat strakkere, regionale variant.
Detail plafondornament met bloemmotieven in het voormalig herenhuis in Westerlee (boven) en andere mooie plekjes in Jugendstil die ik er tegenkwam in oorspronkelijke vorm maar ook in de latere sobere vorm (onder).
Tijdens mijn ontdekkingstochten voor mijn boeken over de Amsterdamse School in Groningen leerde ik al dat zich in heel Groningen in het begin van de 20e eeuw - als gevolg van de Industriële Revolutie - een middenklasse vormde die de financiële middelen had om zich te onderscheiden en daarvoor gretig gebruik maakte van moderne kunststromingen uit heel Europa. Door de invloeden van die verschillende stijlen ontwikkelde er zich dan een eigen variant, vaak in een versimpelde vorm.
Deze verstrakte vorm van Jugendstil ben ik in menig interieur, waar ik voor het museum ging fotograferen, tegengekomen. Misschien omdat in het noorden deze kunststroming rond 1910 nog gewaardeerd werd waardoor er nog ruimte was voor locale interpretaties, terwijl zij buiten de grenzen al plaats moest maken voor nieuwe ideeën? Volgens de eigenaar van een woonhuis in Winschoten had die versobering ook te maken met de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog; een periode waarin frivoliteit in Groningen als niet gepast werd gezien.
Verborgen juweel dat ik (als uitzondering omdat ik zo aardig was zei ze, haha) mocht bekijken van de eigenaresse: plafond en sierlijst in een woning in Midwolda.
Tegeltplint in de hal van een woonhuis in Nieuwe Pekela in een verstrakte Jugendstil variant
--- --- ---
Meer weten over Jugendstil in Groningen?
In het Veenkoloniaal museum in Veendam wordt aanstaande zondag de tentoonstelling "Een vleug Jugendstil in Oost-Groningen" geopend.
Het museum heeft een catalogus mbt de tentoonstelling uitgebracht en er verschijnt in het toeristenseizoen een route online die langs de Jugenstilpanden in Oost-Groningen loopt op de websites van het Veenkoloniaal Museum en het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt.
Detail van een heel bijzondere decoratie in een woonhuis in Winschoten
Comments