De prachtige eerste verdieping van het Teylershuis, vanaf maart 2022 te bezichtigen (Groepsbezoek en rondleidingen).
Het Haarlemse Teylersmuseum, geopend in 1784, is het eerste en oudste museum van ons land. Pieter Teyler (1702-1778) was een vermogend man die zijn fortuin en zijn huis volgens de idealen van de Verlichting naliet aan de gemeenschap. Hiervoor ging het grootste deel van zijn nalatenschap naar twee genootschappen die zich dienden bezig te houden met godsdienst, kunst en wetenschap. Bezoekers van het museum konden zich op die manier in het museum verwonderen over de mooiste kunstwerken en nieuwste wetenschappelijke uitvindingen. In het begin bestond het museum alleen uit de Ovale Zaal, die achter het huis van Teyler gebouwd werd na zijn dood. In de loop van de jaren werd het museum uitgebreid met een nieuwe entree aan de Spaarne, verschillende tentoonstellingszalen en het Lorentz lab, genoemd naar de winnaar van de Nobelprijs voor Natuurkunde in 1902, Hendrik Lorentz (1853-1928) die er van 1909 tot 1928 zijn eigen laboratorium had.
De Grote Zaal voor de restauratie.
Beroemdheden over de vloer
In december 2021, na een jarenlange renovatie/restauratie, werd het Teylershuis als ‘nieuwe’ vleugel geopend voor het publiek en sindsdien maakt het weer deel uit van het museum. De indrukwekkende, lange gang met marmer en decoratief stucwerk, ooit de entree naar het museum waar grote namen als Einstein, Napoleon en Tsaar Alexander hun voetstappen hebben liggen, komt uit op de Grote Zaal. Hier vergaderden Teylers genootschappen en kwamen zij samen voor bijvoorbeeld traditionele maaltijden. Een deur naast de dominerende mahoniehouten kast, leidde vanuit deze ruimte naar de Ovale Zaal. Afgelopen herfst mocht ik voor mijn boek een kijkje komen nemen naar de werkzaamheden die in de Grote Zaal plaatsvonden, zowel aan de eikenhouten wandbekleding met bijzonder houtsnijwerk als de bijzondere mahonie houten kast.
De restaurators Barbara Visser en Janneke Booijink hebben het houtwerk in de Grote Zaal
van boven tot onder aangepakt.
Halverwege de restauratie van de Grote Zaal met proefverlichting.
Propjes
Het meeste restauratiewerk bestond uit het schoonmaken en verwijderen van oude afwerkingslagen en oppoetsen van afwerkingslagen die nog goed waren. Daarnaast moesten ontbrekende details (in de lijsten) worden aangevuld en vernis-, was-, en pattineerlagen aangebracht. Ook zijn er veel ‘propjes gezet’: Met eikenhouten propjes werden gaatjes gevuld die na het verwijderen van oude bevestigingen van wandlampjes, schakelaars, leidingen e.d. in het hout waren achtergebleven. Deze ‘propjes’ zijn dmv een proppenboor uit een stuk eikenhout van dezelfde leeftijd en structuur als het hout op de wand, in een konische vorm uitgeboord. Na het inslaan van zo’n propje wordt deze vlak gestoken. Als hij goed vast zit, wordt hij met retouche op kleur gebracht zodat hij niet meer opvalt en afgewerkt met was of kopal.
L: Een stuk eikenhout waar de proppenboor 'propjes' eikenhout uit geboord heeft. M: Van het belsysteem dat ooit in de Grote Zaal dienst heeft gedaan hangt nog een restant bij de schouw. De gaatjes in het hout zijn door restaurators zodanig gevuld met 'propjes' eikenhout dat ze minder opvallen. R: Vele potten was zijn gebruikt om het hout zijn 19e eeuwse uitstraling terug te geven.
Geheel
Het doel van de restauratie van het houtwerk van de Grote Zaal was om de verschillende houtsoorten weer meer zichtbaar te maken met respect voor de veroudering van het hout.
Restaurator Barbara Visser van ‘Booijink en Visser Meubelrestauraties’ legde het op deze manier uit: “Het is de kunst om het zo rustig te krijgen dat je alleen nog maar kijkt naar de vormentaal en niet meer wordt gestoord door alle oneffeneden die het geheel verstoren.”
De gerestaureerde Grote Zaal is weer een waardige 'doorloop' naar de Ovale Zaal.
Het Teylersmuseum is open voor publiek. Een bezoek aan het huis is inbegrepen bij een ticket voor het museum. Voor meer informatie, bezoek hier de website.